Da je seksizam pojam koji označava diskriminaciju zasnovanu na osnovu polnih karakteristika smatra većina anketiranih (91,5%) u istraživanju koje je tokom aprila 2022. godine sprovelo Udruženje “Nova mreža” Niš na uzorku od 100 ispitanika. Sa ovakvom definicijom seksizma slažu se anketirani starosne dobi od 18 do 25 godina (53,2%), od 25 do 30 godina (12,8%) i od 40 do 45 godina (13,8%).
Udruženje Nova mreža realizuje projekat “Seksizam u svakodnevnom životu i medijima” u okviru kojeg je na reprezentativnom uzorku na teritoriji Niša sprovedeno istraživanje o tome koliko su stariji od 18 godina upoznati sa terminom “seksizam” i da li prepoznaju njegovo značenje.
Cilj projekta je mobilizacija građanki i građana na jugu Srbije u borbi protiv rodnih stereotipa u medijskom prostoru. Podizanje svesti o tome šta su rodni stereotipi i kako prepoznati seksizam u medijima, i veća informisanost, kako bi se uticalo na duboko ukorenjene predrasude o rodnim stereotipima i seksizmu u medijima.
Seksizam je svuda prisutan i ne odnosi se samo na žene
Seksizam se javlja u svim oblastima života pojašnjava sociološkinja Ana Veljković koja je na čelu ekspertskog tima za istraživanja u Novoj mreži. Prema dobijenim rezultatima seksizam je prisutan najviše na poslu, zatim u medijima, u kultri, sportu i u jeziku. Konkretnije, diskirminacija žene (i muškaraca) na osnovu polne pripadnosti može se pronaći na radnom mestu (78,7%), u medijima (72,3%), u kulturi (48,9%), u sportu (47,95%) i u jeziku (46,8%).
“Seksistički stavovi se prenose kroz obrazovni proces, vaspitanje u porodici, zatim kroz medije, kulturu, jezik i sport. Dispariteti između muškaraca i žena se jednostavno uzimaju kao davanje, a potkrepljuju se praksom, pravilima, politikama i zakonima koji često izgledaju neutralni na površini, ali zapravo su u nepovoljnom položaju žene. Okružuje nas od detinjstva, kroz podsticanje dečaka da budu hrabri i moćni, a devojčice mirne, tihe, dopadljive, pasivne tokom druženja, “damski” uzdržane. Pogađa nas sa reklamama na autobusima, na televiziji, u časopisima, sa društvenih mreža, igračaka. Postoji i u našoj porodici, u našem domu. Žena i dalje obavlja više neplaćenih kućnih poslova od muškaraca”, kaže Veljković.
Metodom ukrštanja podataka u ovom istraživanju dobijeno je da ispitanici smatraju da je seksizam u osnovi rodne neravnopravnosti, odnosno da je seksualna diskriminacija nad ženama sredstvo održavanja dominacije i moći muškaraca (76,6%), dok manji deo anketiranih smatra da seksualna diskriminacija nad ženama nije sredstvo održavanja dominacije i moći muškaraca (17%).
PROČITAJTE:
Ko je u boljoj poziciji?
Podaci dobijeni iz istraživanja pokazuju i da 80,9% ispitanika smatra da muškarci imaju koristi od seksizma odnosno da muškarci često dobijaju bolje plate ili bolje pozicije u firmi od žena. Sedam odsto smatra da muškarci nemaju koristi od seksizma odnosno da retko dobijaju plate ili bolje pozicije u firmi od žena, dok 12,8% smatra da muškarci retko dobijaju bolje plate ili bolje pozicije u firmi od žena.
“Drugačije rečeno, seksizam utiče drugačije i u većoj meri na žene nego na muškarce. Seksizam je tu svaki put kada se sportistkinja opisuje kao supruga i majka ili uklapa u sliku “seksi” sterotipa a njena dostignuća obezvređuju. Tu je i kada se ismeva muškarac koji brine o svojoj deci. Javlja se svaki put kada se političarka ućutkuje šalama i primedbama u vezi sa njenim izgledom. To nam pokazuju podaci istraživanja Nove mreže”, zaključuje Veljković.
Prema dobijenim podacima neke grupe žena, na primer mlade žene, političarke, novinarke ili javne ličnosti, naročito su na meti seksizma, i to smatra većina ispitanika.
Naime, kada se govori o važnim i ozbiljnim temama gosti u tv emisijima su pretežno muškarci (48,9%), dok su žene više zastupljene u emisijama zabavnog karaktera (šminka, moda) nego muškarci (53,2%). Fizički izgled žena u medijima je češće u prvom, a intelekt u drugom planu (69,1%). Ostali deo ispitanika smatra da se komentariše i fizički izgled muškaraca u medijima, ali da je intelekt u većini slučajeva u prvom planu (22,35).
PROČITAJTE:
Švedska najodlučnija u borbi za ženska prava i rodnu jednakost
Seksizam se ogleda i u zastupljenosti muških i ženskih stereotipa u reklamama na svim medijima. Ispitanici smatraju da su podjednako zastupljeni muški i ženski sterotipi (68,1%) odnosno da su ženski sterotipi više primetni kada se govori o kućnim poslovima, porodici, lepoti i telu (29,8%).
U istraživanju Nove mreže “Seksizam u svakodnevnom životu i medijima” navedeni su samo neki oblici seksizma u našem društvu. Podsetimo, Savet Evrope je sačinio prvi pravni tekst koji se bavi svim njegovim oblicima.
*Istraživanje je deo projekta koji se realizuje u okviru Programa malih medijskih grantova koji finansira Ambasada SAD a administrira Media & Reform Centar Niš. Stavovi, mišljenja i zaključci izneseni u projektu nužno ne izražavaju stavove MRCN i Ambasade SAD već isključivo autora.