Neobične razglednice Palilule

NEobične razglednice Palilule: Palilulska rampa boemski deo Niša

Paliluska rampa od vajkada neguje duh stare čaršije, gospodskog ali i boemskog Niša. Taj period razvoja grada slikovito je opisao u svojim delima književnik Stevan Sremac.

Palilula je dobila naziv po gradskoj četvrti u južnom delu Niša oko Palilulske rampe i oko nje.

Prvobitno Palilulsko naselje je još kao periferni deo grada , pre spajanja sa Nišom postajalo kao posebno naselje. Zvanično Palilula postaje posebno naselje sa oslobođenjem od Turaka 1878. i sa izgradnjom pirotske pruge.

Danas je to jedna gradska opština od ukupno pet u Nišu, osnovana 2004. godine. Na području Palilule živi oko 73 hiljade stanovnika. Samo srce Palilule je oduvek važilo za stari deo Niša.

„Palilula je uvek predstavljala srce starog Niša o čemu svedoči veliki broj kuća poznatih Palilulaca koje su simboli boemskog i gospodskog Niša“, kaže predsednik Gradske opštine Palilula, Bratislav Vučković.

Simboli paliluske rampe su česme i „palilulski  teferič“ – sam centar opštine a koji se uređuje zahvaljujući Palilulcima udruzeni u Društvo za očuvanje tradicije i ulepšavanje Palilule – SOKAK.

Palilulski teferič

„Na „palilulskom teferiču“ postavljena je rekonstruisana česma „Bure“, poklon Društva za očuvanje tradicije i ulepšavanje Palilule „Sokak“ građanima Niša. Na ovom mestu pre deceniju je bila česma. Poslednjih nekoliko godina nije funkcionisala, čak nije bilo ni namere da ona bude popravljena. Obnovili smo je i popravili kao i Svetinikolsku česmu jednu od najstarijih na Paliluli“, priča Vučković.

Ovo društvo pokrenulo je inicjativu da umetnik i muzičar, legenda Palilule Živorad Isaković Čokalija dobije spomenik na Paliluli.

Inicijativa je potekla od njegovog bratanca, ali i drugih Palilulaca koji žele da se Čokalija sačuva od zaborava. Nema manifestacije Niša, niti bomeske kafane starog juga Srbije u kome nije zasvirao čuveni Žika Čokalija. Bio je umetnik i muzičar, legenda Palilule i grada Niša. Harmoniku je svirao od četrnaeste godine i za njega kažu da je muzičar koji je sigurno najviše svadbi odsvirao u Nišu.

Upamćen je i po tome što je prvi Nišlija koji je svirao uživo na televiziji 1953. godine. Ideja je da se napravi  spomenik na kome će Čokalija biti sa harmonikom, a da se ona svako veče u 19 časova uključi i da se sa nje slušaju Čokalijine pesme.

Palilulska rampa

Simbol Palilule je i Donina česma. Nalazi se na uglu Episkopske i Rajićeve ulice, u neposrednom zaleđu Episkopskog dvora. Česma je dobila naziv po Hadži Doni koji ju je i sagradio tik uz svoju kuću šezdesetih godina XIX veka. Voda za česmu je dovedena iz Kovanluka.

Posle oslobođenja od Turaka, česma je obnovljena i dograđena: imala je lulu, gvozdenu čašu na lancu i kameno korito iz kog je napajana stoka.

Tridesetih godina XX veka, na mestu ranije Hadži Donine kuće podignuta je stambena zgrada ,podernog građanskog izgleda ali je česma ostala. Nedugo potom , priključena je na vodovod i bila je u upotrebi sve do 1970. kada je izgubila vodu.

Zbog svoje istorije, tradicionalne vrednosti i prepoznatljivosti čitavog jednog dela Niša po njoj, na inicijativu građana je obnovljena sredinom sedamdesetih godina. Danas predstavlja vredan spomenički objekat.

Celu epizodu o Palilulskoj rampi iz serijala “NEobične razglednice Palilule” pogledajte na YouTube kanalu „Nove mreže“

Emisija se realizuje uz podršku Gradske opštine Palilula.


NEobične razglednice Palilule: Železnička stanica

Železnička stanica u Nišu otvorena je krajem 1884. godine nekoliko meseci posle puštanja u redovan saobracaj prve zelezničke pruge Beograd-Niš. Redovan putnički saobracaj uspostavljen je 3. septembra, a iste godine 17. septembra i teretni.

Izmedju Beograda i Niša saobraćala su dva para vozova dnevno, po jedan putnički i mešoviti. Jednom nedeljno saobraćao je iz Niša za Beograd i voz za prevoz žive stoke.

Železnička stanica Niš; Foto: Ivan Jovanović

Nova moderna stanica čija je izgradnja zapoceta 1978. otvorena je 9. maja 1979. godine. Stanica ima 6 koloseka sa 3 natkrivena perona i 2 podzemna prolaza.

Početkom 90-ih godina oformljena su dva stajališta za lokalne putnicke vozove: Palilulska rampa, do 1945.godine Donina česma, na Pirotskoj i Pantelej na Timočkoj pruzi.

Palilulska rampa

Palilulska rampa je važna saobraćajna raskrsnica u juznom delu Niša, izgrađena 1887. kada i železnička pruga Niš-Pirot. Nalazi se na raskrsnici pruge i tada značajnih saobraćajnih pravaca: puta prema Gabrovcu i puta od centra varosi prema Kovanluku i Gorici.

U vreme izgradnje pruge prostor Palilule je bio slabo naseljen deo van zaštitnog jarka.

Kasnijim naseljavanjem u ovom delu grada, sa naglim razvojem drumskog i železničkog saobraćaja raskrsnica kod Palilulske rampe postaje problematičan saobraćajni čvor, posebno zbog Palilulske pijace koja se razvila u neposrednoj blizini rampe.

Sredinom 30-ih godina predlozeno je izmeštanje trase Pirotske pruge u severni deo grada.

Kasnije, Generalnim urbanističkim planom iz 1939., 1953., 1973. i 1995. bilo je predviđeno da se izmeštanjem Pirotske pruge omogući izgradnja Juznog bulevara što jos uvek nije realizovano.

Celu epizodu o Železničkoj stanici iz serijala “NEobične razglednice Palilule” pogledajte na YouTube kanalu „Nove mreže“

Emisija se realizuje uz podršku Gradske opštine Palilula.


NEobične razglednice Palilule: Tutunovićev podrum

Ceo kraj Palilule oko Kule dobio je po advokatu Svetozaru Tutunoviću koji je u vreme oslobođenja Niša od Turaka stekao zavidan imetak rešavajući imovinske sporove Turaka. Krajem 19. veka bio je jedan od najvećih proizvođača vina. Pored velikog podruma za skladištenje vina koristio je i mašine za gnječenje i ceđenje grožđa što je u to vreme bila retkost.

Foto: Nenad Petrović

Godine 1889. pokrenuo je rad Fabrike mlevene paprike koja je tri godine kasnije otišla pod stečaj. Zbog toga mu je prodata imovina na Gorici i kuća u gradu, koja je bila jedna od najboljih u Nišu.

Novi vlasnik postao je trgovac Tasko Uzunović, a vinarski podrum su zadržali braća Zaharija Popovića, suvlasnika Tutunovićeve Fabrike aleve paprike. Bez obzira na Tutunovićev loš ekonomski bilans taj kraj Palilule je zadržao njegovo ime. Danas je ovaj objekat zapušten ali i dalje mami poglede Nišlija.

U narodu postoji legenda i da je kralj Milan Obrenović često posećivao degustacije vina i do  Tutunovićevog podruma dolazio fijakerom. Podaci o posetama kralja Milana nisu strikno istorijski, ali da u svakoj legendi koja se prenosi narodom ima istine.

Foto: Nenad Petrović

Priča se i da je tu bila i kafana sa velikom baštom u kojoj se jelo, pilo i tancovalo (igralo). Priređivane su i zabave. Na ulazu su se naplaćivale ulaznice. Podrum je bio opasan velikim debelim zidom od kamena i cigala, a na ulazu su bile i dve manje kule i kapija. Do Tutunovićevog podruma dolazio je i konjski tramvaj pričaju starosedeoci Palilule.

„Taj prostor je u restituciiji tako da ne postoji način da ga uredimo ali svakako je deo Palilule koji bi trebalo turistički promovisati“, kaže predsednik Opštine Palilula, Bratislav Vučković.

Tutunović podrum je deo Palilule, ali i deo brdskog prostora pod nazivom Gorica. Naseljavanje ovog kraja je počelo između dva rata. Krajolik je pružao idiličnu sliku kuća prošaranih vinogradima.

Celu epizodu o Tutunovićevom podrumu iz serijala “NEobične razglednice Palilule” pogledajte na YouTube kanalu „Nove mreže“

Emisija se realizuje uz podršku Gradske opštine Palilula.


crkva

NEobične razglednice Palilule: Svetinikolska crkva

Jedno od najvažnijih mesta za sve Palilulce je crkva Svetog Nikole, odnosno Svetinikolska crkva. Ovaj hram nalazi se na mestu na kojem još u 11. veku sazidan verski objekat.

Najstarije bogosluženo mesta u Nišu nalazi se na teritoriji Gradske opštine Palilula.

U prošlim vremenima crkva je bila malo niže od današnjeg hrama, na mestu gde je sada paraklis  Preobraženja Gospodnjeg. Veruje se, a prema sačuvanim podacima se i zna da su u njoj nekada bile položene mošti Svetog Prokopija. Mošti su tu čuvane  još pre 14. veka, kada su predate u Prokuplje.

Dolaskom Turaka u Niš ova srkva je srušena i pretvorena u džamiju i tako je služila sve do 16. veka  kada je obnovljena.

Starešina crkve otac Zoran Filipović  kaže da je početkom 17. veka tadašnji hram dorađen.

„Posle prve seobe Srba hram je bio potpuno  uništen. Po svedočenju Feliksa Kanica koji je video ruševine tog hrama, on je bio veoma bogato sazidan i sa veoma kvalitenim freskama čiji se ostaci i danas čuvaju“, kaže Filipović.

Nakon toga početkom 18. veka crkva je ponovo sagradjena i posle Austro-Turskog rata Turci su je ponovo pretvorili u džamiju a kasnije je i srušili.

Celu epizodu o crkvi Svetog Nikole iz serijala “NEobične razglednice Palilule” pogledajte na YouTube kanalu „Nove mreže“

Emisija se realizuje uz podršku Gradske opštine Palilula.


NEobične razglednice Palilule: Vojničko groblje na Delijskom Visu

U blizini vojne bolnice u Nišu nalazi se memorijalni park „Staro vojno groblje na Delijskom Visu“ koje se sastoji iz Srpskog vojničkog groblja, Engleskog vojničkog groblja i dela na kojem su sahranjivani vojnici Austro-Ugarske početkom 20. veka.

Verovatno da je sahranjivanje na vojničkom groblju počelo još 1912. i 1913. godine u toku velike epidemije kolere, za vreme Balkanskih ratova, a nastavilo se i tokom Prvog i Drugog svetskog rata.

Istoričar Vladimir Jovanović kaže da je na nekadašnjoj površini od 5 hektara sahranjeno oko 3.000 vojnika, vojnog i medicinskog osoblja.

„Tu nisu sahranjivani samo vojnici koji su podlegli ranama, već je najveći broj onih koji su umrli od zaraznih bolesti. U to vreme su vladali tifus, kolera i influenca i u toku epidemije umiralo je i po 36 ljudi dnevno. Tu je bilo i vojnog osoblja i veliki broj civila, lekara i medicinskih sestara„, kaže Jovanović.

Celu epizodu o vojničkom groblju na Delijskom Visu iz serijala "NEobične razglednice Palilule" pogledajte na našem YouTube kanalu.

Emisija se realizuje uz podršku Gradske opštine Palilula.


NEobične razglednice Palilule: Priča o spomen parku Bubanj

Od 1942. do 1945. na Bubnju streljano preko 13 hiljada rodoljuba

Na samo 3 kilometra od centra Niša na brdu Bubanj nalazi se mesto najvećeg stradanja Srba, Roma i Jevreja u Drugom svetskom ratu. Tu su streljani zarobljenici iz zloglasnog logora na Crvenom krstu. Nakon oslobođenja pronađeno je mnogo rovova dužine od 20 do 50 metara sa ljudskim leševima, a u većini njih postojalo je po nekoliko slojeva ubijenih.

Foto: Nenad Petrović

Da je Bubanj jedno od najznačajnijih mesta u istoriji Niša i u srpskoj istoriji uopšte, govori i istoričar Vladimir Jovanović.

„Bubanj je jedan od najpoznatijih memorijalnih parkova posvećen  drugom svetskom ratu i stradalaštvu srpskog naroda, Jevreja i Roma i svih drugih naroda koji su živeli na ovim prostorima“, kaže Jovanović.

Od 1941. godine Nemci su u Nišu ubrzo po dolasku i preuzimanju vlasti, organizovali logor na Crvenom krstu gde drže zatočene ne samo komuniste, Jevreje, Rome već i nišku inteligenciju.

„Tu su bili mnogi advokati i lekari koji su se manje više borili za svoj status i za svoju slobodu. Proboj se desio 12. februara 1942. godine i nakon toga nemačke vlasti odlučuju da kažnjavaju građane Niša i okoline time što će ih masovno streljati na jednom obližnjem brdu, koje je tada bilo na periferiji grada, pod nazivom Bubanj“, pojašnjava Jovanović.

Foto: Nenad Petrović

Kako bi okupatori uništili tragove stratišta, pred kraj rata otkopavani su rovovi i spaljivani leševi

Pred kraj rata Italijani i Nemci krenuli su da otkopavaju rovove na Bubnju kako bi spaljivali leševe ne bi li zataškali svoje zločine. Međutim, oslobodioci Niša zatekli su stravične prizore.

„Građani Niša su znali da su tamo vršena masovna streljanja, slušali su kamione koji u rano jutro odvoze ljude iz logora na Bubanj. Nakon oslobođenja su pronađeni posmrtni ostaci i pretpostavlja se da je streljano oko 13 hiljada ljudi“, kaže Jovanović.

Na mestu stradanja 1963. godine otkriven je spomenik jugoslovenskog vajara Ivana Sabolića u vidu tri pesnice.  Ovaj spomenik simbolizuje otpor fašizmu, a tri pesnice predstavljaju muškarca, ženu i dete i visoke su 16, 14 i 13 metara.

Više istorijskih činjenica saznajte u novoj epizodi serijala “NEobične razglednice Palilule” u realizaciji Udruženja Nova mreža iz Niša.

Ovaj projekat finansiran je sredstvima GO Palilula Niš, a sprovodi ga Udruženje „Nova mreža“, Niš.


NEobične razglednice Palilule: Inžinjerijska kasarna najmonumentalniji objekat u Nišu

Inžinjerijska kasarna koja se nalazi na području Gradske opštine Palilula predstavlja jedan od najznačajnijih i najmonumentalnijih objekata u Nišu. Sagrađena je na prelazu iz 19. u 20. vek u duhu romantičarske arhitekture. Građena je po projektu beogradskog arhitekte Danila Vladisavljevića koji je bio arhitekta Ministarstva vojske Srbije.

Pogled iz ptičje perspektive; Foto: Nova mreža

Inžinjerijska kasarna je najznačajnije ostvarenje ovog poznatog beogradskog arhitekte koji je, pored ostalog, projektovao u Beogradu Vojnu bolnicu, banku na Terazijama i Prometnu banku u Knez Mihailovoj ulici. Kamen temeljac za kasarnu postavljen je 10. juna 1899. godine na svečanostima kojima su prisustvovali kralj Aleksandar Obrenović i njegov otac Milan, oslobodilac Niša.

Gradnja kasarne završena je u jesen 1900. godine.

Kasarna je podignuta za potrebe vojske, ona simboliše vojni objekat – zamak, sa ugaonim poligonalnim kulama, zupcima na vrhu i vencima na potkrovlju. Na zgradi se nalaze i ukrasi sa južne i severne strane po četiri ornamenta koji prikazuju obeležje tadašnjeg roda inžinjerije. Po stilskim karakteristikama Inžinjerijska kasarna predstavlja jedan od najčistijih romantičarskih objekata u vojnoj arhitekturi.

Nakon Prvog svetskog rata bila je poznata kao Kasarna 16. Pešadijskog puka, a nakon Drugog i sve do njenog zatvaranja nosila je ime narodnog heroja – Filip Kljajić, Fića.

Ulaz u kasarnu; Foto: Nova mreža

Od 1983. godine kasarna je proglađena spomenikom kulture i stavljena pod zaštitu države. Nakon napuštanja zgrade kao vojnog objekta Ministarstvo odbrane Srbije je početkom 2011. godine sa rukovodstvom grada sklopilo dogovor o novoj upotrebi objekta.

S obzirom na to da je Inžinjerijska kasarna specifičan i vredan objekat o kome pišu i vojnici na raznim forumima i prisećaju se svojih vojničkih dana, ovakav simbol Niša prosto vapi da bude u turističkoj pažnji Palilule, ocenjuju istoričari.

Više istorijskih činjenica saznajte u novoj epizodi serijala "NEobične razglednice Palilule" u realizaciji Udruženja Nova mreža iz Niša.

Ovaj projekat finansiran je sredstvima GO Palilula Niš, a sprovodi ga Udruženje „Nova mreža“, Niš.

 

 


NEobične razglednice Palilule: Tragične sudbine ratne siročadi u Sirotinjskom domu

U ratovima protiv Turaka 1876 do 1878. godine Niš je, kao i cela Srbija, pretrpeo velike gubitke. Ostalo je dosta invalida, ratne siročadi, osiromašenih porodica i brojni nezbrinuti ljudi.

Zbog toga je u Srbiji 1879. godine izvršen prvi popis socijalno ugroženih i nagrđenih, pa je nađeno da je bilo gotovo hiljadu slepih i isto toliko neizlečivih bogalja, skoro hiljadu i po dece bez roditelja, više od tri i po hiljade vanbračne dece, oko 2.000 zanemoglih bez hranitelja staraca i baba.

Foto: arhiva

Ratna siročad teško su živela bez roditelja. U teškom položaju našle su se i one porodice čiji su hranioci poginuli u ratovima za oslobođenje.

U takvim uslovima dr Vladan Đorđević, osnivač srpskog društva Crvenog krsta u Nišu, na zasedanju narodne Skupštine Srbije 1879. godine, govorio o hitnoj potrebi da se u gradu na Nišavi izgradi i otvori Sirotinjski (dečji) dom.

U to vreme od socijalno – zdravstvenih ustanova postojala je samo okružna bolnica. Radila je u jednoj privatnoj, neuređenoj i napuštenoj kući kraj obale Nišave.

Dr Jovan Bogdanović, jedan od lekara koji je službovao u Nišu krajem 19. i početkom 20. veka, u jednom od svojih radova, ostavio nam je dragocene podatke o socijalno – zdravstvenim prilikama u gradu na Nišavi.

Između ostalog, pisao je i o postojanju i radu prvog Sirotinjskog doma u Nišu koji je služio za zbrinjavanje starih, ali i napuštene dece.

Sadašnji izgled nekadašnjeg Sirotišta; Foto: Nova mreža

Osnovan je već 1902. godine. Nalazio se na mestu zvanom Špital kraj samog niškog groblja Gorica.

U domu su higijenske i zdravstvene prilike bile veoma teške. Prljavština je carovala. Vaši i ostala gamad milela je na sve strane. Dugo godina, kako za vreme Kraljevine Srbije tako i u periodu stare Jugoslavije, korisnici Doma samo su dva puta nedeljno dobijali hranu o „državnom trošku“.

U ostalim danima štićenici su se snabdevali hranom sa groblja. Dr Bogdanović navodi kako su korisnici Sirotinjskog doma „bili siti samo o daćama“, odnosno bili nahranjeni samo prilikom pogreba ili davanja pomena umrlim.

U drugim izvorima se navodi da je niški sirotinjski dom bio leglo zaraze i da je važio za kuću prosjaka i bogalja.

Posle šest godina rada zatvoren, ali je to bila preteča današnjem domu za nezbrinutu decu.

Kako izgleda zgrada nekadašnjeg Sirotišta pogledajte u novoj epizodi emisije "Neobične razglednice Palilule" Udruženja "Nova mreža" iz Niša.

Ovaj projekat finansiran je sredstvima GO Palilula Niš, a sprovodi ga Udruženje „Nova mreža“, Niš.


NEobične razglednice Palilule: Tajne niškog Starog groblja

Ne zna se tačno od kada postoji Staro groblje u Nišu, a neki od hiljade spomenika podignuti su u 18. veku. Višedecenijska ideja da groblje, koje nije aktivno već pola veka, postane memorijalni kompleks nije realizovana zbog nedostatka novca.

Foto: Nenad Petrović

Ipak je ono istorijski značajno. Nalazi se na jugu Niša odnosno u centralnom delu Gradske opštine Palilula. Groblje je izduženog oblika, sa širim istočnim ulaznim i užim zapadnim delom i zauzima gotovo 17 hektara.

Podaci sa nadgrobnih spomenika ukazuju na starost groblja.

„Pravo istraživane groblja nikada nije sprovedeno tako da ne možemo da tvrdimo da ima sao 200 nadgrobnih spomenika sa istorijskom i kulturnom vrednošću i koji zaslućuju da budu pravilno obeleženi“, kaže istoričar iz Zavoda za zaštitu spomenika Niš, Đorođe Stošić.

Najstariji je grob Voina – iz 1819. godine. Nalazi se u zapadnom delu, koji je takođe najstariji deo ovog kompleksa.

Foto: Nenad Petrović

Odbornici Skupštine Gradske opštine Palilula 14. oktobra 2010. godine doneli su odluku o pokretanju inicijative u Skupštini grada Niša da se prostor Starog groblja „Gorica“ uredi u „memorijalni park“.

Istoričari kažu da jedna od zanimljivosti je da se prostor oko Starog groblja deo nekada zvao crnogorska Palilua, a evo i zašto.

„Zbog Serdara Jola Piletića, crnogorskog junaka, vojskovođe i državnika 19. veka. On je u megdanima u Crnoj Gori sa Turcima stekao slavu jer je uspeo da pogubi turske megdnadžije. U Niš je došao 1878. godine kada se posvađao sa knezom Nikolom crnogoskim i izbegao je u Srbiju i naselio se u Niš i živeo na Paliluli zbog čega se ceo jedan deo ovog naselja nazivao crnogoskom Palilulom“, objašnjava istoričar Đorđe Stošić.

Koji su još spomenici stavljeni pod zaštitu pogledajte u emisiji „Neobične razglednice Palilule“.

Ovaj projekat finansiran je sredstvima GO Palilula Niš, a sprovodi ga Udruženje „Nova mreža“, Niš.

 


znak

NEobične razglednice Palilule: Hilandarski metoh (VIDEO)

Hilandarski metoh se u Nišu prvi put  pominje  1587. godine. Nalazio se preko puta današnje male Saborne Crkve.  

znak
Foto: B.J./Nova mreža

“Reč metoh  je grčka reč koja označava crkvenu zemlju ili crkveni posed. Na turskom je to čiflik, međutim kod našeg naroda se i dalje održala ta reč. Kroz ceo srednji vek svi manastiri su imali neka svoja imanja, isturena izvan svog sedišta,  i uglavnom su ta imanja bila na korist manastirima koji su ih posedovali. Naši srednjevekovni vladari su ostavljali svojim kristovuljama, svojim poveljama velika imanja, a pre svega najvećem našem manastiru Hilandaru. Tako da su kroz ceo srednji vek srpski  vladari  posvećivali razna imanja manastiru Hilandaru, širom Srbije, najviše u Pomoravlju”, objašnjava protojerej Boban Stojković, starešina hrama.

Kada je došlo tursko ropstvo onda je naš narod bio u jako teškoj situaciji, tako da su Turci zauzeli sva ta imanja.

Nema dovoljno pisanih podataka iz tog vremena, ali postoji opis izgleda metoha iz 1799. godine.  On poseduje „kuću sa pet soba, kuhinjom, podrumom i placem od 8 i po ari,“ a sve ovo je dobio na poklon od nekog člana porodice Кaciginih, koji se zamonašio u manastiru Hilandaru.

kamera
protojerej Boban Stojković, starešina hrama; Foto: B.J. / Nova mreža

Kada se javio pokret od oslobodjenja od Turaka, onda se i u Nišu javila ideja da se osnuje jedan Hilandarski metoh.

”Predanje kaže da je jedan mladic koji je bio teško bolestan posvetio svoj dom, svoju kuću, koja je imala nekih 5 prostorija  za potrebe manastira Hilandara i monaha koji su kroz Srbiju dolazili i skupljali priloge. Potom u 19. veku kod male Saborne crkve jedna porodica koja je bila poznata po imenu Kacigini, posvetila je manastiru Hilandaru svoj dom. Tu su monasi boravili jedno vreme i skupljali priloge za Hilandar i nosili u naturi ili u novcu”, kaže protojerej Boban Stojković.

crkva
Foto: B. J./Nova mreža

Prema istorijskim podacima Hilandarski metoh uništen je u bombardovanju Niša  aprila 1944. godine. Nije obnovljen, već je plac na kojem se metoh nalazio  prodat 1947. godine.

Savezničko bombardovanje pogodilo je i Hilandarski metoh, 5.aprila 1944. godine koji je bio delimično srušen. Na žalost ta trošna kuća je srušena 1947. godine  i 40 godina posle toga javila se ideja da u Nišu postoji Hilandarski metoh.

”Na ovom mestu 1987. godine sadašnji patrijarh, a tadašnji episkop niški zajedno sa starcem Nikanorom hilandarcem osvetio je ovo mesto, ovaj hram i konak i namenio ga Hilandarskom metohu. Zbog krize je teško išlo sa izgradnjom ovoga hrama, sve do 1999. godine kada je Bogoslovija zbog poznatih događaja morala da se premesti iz Prizrena, svoga vekovnog sedišta, ovde u Niš u grad cara Konstantina”, kaže protojerej Boban Stojković.

Od 2000. godine ovo mesto je namenjeno učenicima Bogoslovije . Prvo su boravili u konaku Hilandarskog metoha, a potom je napravljena zgrada koja se nalazi u neposrednoj blizini.

ulaz
Foto: B. J. / Nova mreža
Hram je osvećen 2008. druge nedelje nakon Vaskrsa i od tada je namenjen svima onima koji žive na Delijskom visu, Gabrovačkoj reci i na Trošarini.

Projekat za izgradnju crkve sačinio je arhitekta Aleksandar  Radović, a Metoh je oblikovan u duhu neovizantijskog i srednjevekovnog srpskog graditeljstva i posvećen je Vaskrsenju Hristovom. On je trolisne osnove i urađen je po modelu hilandaske crkve kralja Milutina.

 

Foto: B. J./Nova mreža

"Ovaj hram Vaskrsenja gospodnjeg je hram Hilandarskog metoha, bogoslovije Svetog Kirila i Metodija i namenjen je pre svega za parohijsku upotrebu ovog dela Niša. Takođe i za svakodnevnu molitvu učenika Bogoslovije. Vernici se okupljaju tokom liturgija cele godine i praznicima", kaže Stojković.

Protojerej Boban Stojković od 2007. godine je paroh pri Hilandarskom metohu i obavlja dužnost starešine hrama.

Ovaj projekat finansiran je sredstvima GO Palilula Niš. Stavovi izneti u podržanom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.